DE PEEL – Grote delen van Brabant, met name de Peel en Kempen, zijn gebieden met de allerhoogste varkensdichtheid van Europa. Zelfs wereldwijd zijn er maar weinig regio’s waar meer dieren per km2 worden gehouden. Tot die constatering komen de bewoners- en milieugroepen in de Peel aan de hand van een vergelijking van gegevens van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) aangevuld met statistische data uit onder meer Nederland (CBS), Duitsland, Denemarken, België, Frankrijk en Spanje.
Deze grafiek toont een internationale vergelijking van het aantal varkens per km2, waarbij per EU-land twee regio’s met de hoogste veedichtheid zijn opgenomen plus het landelijk gemiddelde. De Peelregio staat ver bovenaan met 2.333 varkens per km2. Bron: FAO, CBS, enz.
De Peelregio, het grensgebied van Oost-Brabant en Noord-Limburg, heeft veruit de allerhoogste varkensdichtheid van heel Europa. In totaal gaat het om 4,6 miljoen varkens. In heel Brabant gaat het om 5,7 miljoen varkens. Daar bovenop komen nog allerlei andere diersoorten, zoals pluimvee, runderen, geiten, nertsen, enz. Bij elkaar opgeteld verblijven er in Brabant bijna 61 miljoen dieren, waarvan ruim 33 miljoen in de Peelregio en circa 10 miljoen in de Kempen.
Deze grafiek toont de varkensdichtheid per gemeente in de Peel en Kempen ten opzicht van het gemiddelde in de Peelregio, Kempen en Brabant (zie eerste grafiek). Uit deze vergelijking blijkt dat de gemeente Boekel met 5.253 varkens per km2 de lijst aanvoert. Maar ook Sint-Anthonis, Venray, Bernheze, Reusel-De Mierden en Gemert-Bakel zit ver boven het gemiddelde van de Peelregio, dat internationaal gezien al extreem hoog is. Bron: FAO, CBS, enz.
Deze extreem hoge veedichtheid in combinatie met het grote aantal inwoners van de provincie Brabant (2,4 miljoen) is reden voor grote zorg. Extra ontwikkelruimte voor de veesector, een eufemisme voor uitbreiding van de veestapel, wordt door de bewoners- en milieugroepengroepen als ‘volstrekt onverantwoord en onrealistisch’ betiteld. Ze wijzen in dit verband op afspraken die in februari 2013 zijn gemaakt in De Ruwenberg in Sint-Michielsgestel, waar door onder andere provincie Brabant, burgers, milieuorganisaties en ZLTO is afgesproken dat er passend beleid zou komen voor de overbelaste gebieden.
Volksgezondheid
Brabant heeft in het recente verleden al diverse malen te maken gehad met grote en kleinere uitbraken van besmettelijke dierziekten, zoals de varkenspest (1997) en meer recent de Q-koorts. Om de varkenspest onder controle te krijgen moesten 11 miljoen varkens worden geruimd, waarvan het grootste deel preventief. De kosten (1,4 miljard euro) werden betaald met gemeenschapsgeld.
De recente Q-koortsepidemie, de grootste in zijn soort ter wereld, heeft ten gevolge van nalatigheid van de overheid ruim twintig mensen het leven gekost. Het RIVM sluit niet uit dat het er mogelijk 2 of 3 keer zoveel zijn geweest. Daarnaast zijn er vele honderden mensen chronisch Q-koortspatiënt. Het Jeroen Bosch Ziekenhuis stelt dat ruim honderdduizend mensen drager zijn van de coxiella burnetii-bacterie, de veroorzaker van de Q-koorts.
Met deze hoge veedichtheid is het volgens veterinair deskundigen geen kwestie óf maar wannéér er weer een uitbraak is van een besmettelijke dierziekte die mogelijk (weer) kan overslaan op mensen. Daar komt bij dat het gebruik van antibiotica, ondanks recente daling van het gebruik, nog steeds fors is binnen de veesector. Dit leidt tot risicovolle resistentieproblematiek (MRSA, ESBL, Salmonella, enz). De situatie begint dermate ernstig te worden dat het gerenommeerde vakblad The Lancet in september een redactioneel commentaar afdrukte met de kop ‘Laatste waarschuwing’.
Bovenstaande grafiek toont met mestoverschot (bruin) en de hoeveelheid plaatsbare mest (blauw) per gemeente in de Peelregio in 2013. Het mestoverschot in de Peelregio ligt rond de 70%.
Leefbaarheid en milieuvervuiling
Naast zorgen over risico’s voor de volksgezondheid, staat de leefbaarheid in grote delen van Brabant al decennia onder druk. Tal van rapporten tonen aan dat de kwaliteit van lucht (ammoniak en fijnstof), bodem en water, ondanks jarenlang beleid van overheden, nog steeds niet aan de normen voldoet. Veel inwoners klagen over stankoverlast, mede veroorzaakt door gebrekkige regelgeving en nog zwakkere handhaving.
De kern van het probleem is de gigantische veestapel, op de been gehouden door grootschalige import van grondstoffen zoals soja. Door gebrek aan voldoende landbouwgrond levert dit een enorm mestoverschot op dat in de Peelregio is opgelopen tot 6 miljoen ton per jaar. Deze hoeveelheid mest vertegenwoordigt een colonne tankwagens van Den Haag naar Sevilla in Zuid-Spanje en weer terug. Bumper aan bumper! De overheid denkt dit mestprobleem op te kunnen lossen door veehouders te verplichten mestfabrieken te bouwen. In werkelijkheid lossen mestfabrieken niets op: de hoeveelheid mineralen blijft gelijk en het afvalwater van deze installaties belandt letterlijk in de sloot. Bovendien is er elders in Europa ook sprake van een stikstofoverschot.
De gevolgen van de veel te grote veestapel zijn overal merkbaar. Zo zijn in 2012 de waterwinstations bij Boxmeer en Vierlingsbeek gesloten vanwege te hoge nitraatgehalten (uitspoeling van mest naar het grondwater). Ook worden de normen voor de stikstofdepositie op kwetsbare natuurgebieden zoals de Deurnese en Groote Peel structureel overschreden met bijna 600 procent. Een ander tastbaar bewijs is de landschapsvervuiling met megastallen, mestfabrieken en wagenparken die het landschap steeds meer domineren.
Economisch belang?
Volgens de bewoners- en milieugroepen in Brabant staan bovenstaande negatieve effecten en risico’s in geen verhouding meer met het veronderstelde economisch belang. Uit een rapport van de Vrije Universiteit Amsterdam blijkt bijvoorbeeld dat allerlei externe kosten niet worden meegeteld in de kostprijs van vlees. Voor de varkenssector kwam dat in 2008 neer op circa 1,3 miljard euro per jaar. Dit rijtje kan worden aangevuld met diverse andere kostenposten, zoals ziektekosten ten gevolge van de Q-koorts, gesjoemel met de Meststoffenwet, enz. Al deze rekeningen worden afgewenteld op milieu en maatschappij.
Stop! Overbelast gebied
Het 
idee dat er nog ontwikkelruimte zou zijn in Brabant en N-Limburg voor uitbreiding van de veehouderij is volgens de bewoners- en milieugroepen in Brabant gespeend van elk besef van de ernst en omvang van de problematiek. Alle signalen staan al jaren op rood of oranje. Nog langer doorrijden op deze doodlopende weg is onverantwoord. Het is de hoogste tijd voor een andere afslag:
Brabant en Limburg leefbaar. Minder beesten!
Goed geschreven! De belastingbetaler betaalt deze externe kosten. En ik maar altijd denken dat in dit land de vervuiler betaalt. Derhalve geen cent subsidie meer naar de vee-industrie en laat deze eindelijk, om te beginnen, alvast de schade van de q-koorts betalen! En waar blijft die boete van illegaal mest dumpen?
Te zot gewoon, ik ga verhuizen uit brabant, want de volgende ziekte uitbraak van dieren op mensen is in de maak en ik ben nu al ziek (MCS) van de fijnstof en ammoniakdampen.
Brabant bedankt
Als voormalig varkenshouder probeer ik nu de uitbreiding ervan te stoppen. Bedrijf in 1991 verkocht, heeft nu 4e eigenaar en is onderdeel van een groter bedrijf. Eigenaar woont in andere gemeente. Boeren worden gedwongen mee te gaan in schaalvergroting.
Overheid moet ingrijpen en saneren. Ook hier in omgeving Breda.
Wim Minten. Over de grens passeren. Een kennis van me had enkele weken in Zwitserland vertoefd. En wat u zegt over de grens passeren, waren ook zijn woorden: ineens zit je weer in die misselijke zure lucht. En dat kan niet gezond zijn. En vegetarisch eten doe ik al 10-tallen jaren; een extra voordeel is dat het bereiden van vega-voedsel zeer snel gebeurt, dus het bespaart ook nog tijd en energie!