Willen we het niet weten of snappen we het niet? Jos van de Sande, de recent gepensioneerde GGD-arts van GGD Hart van Brabant, gaat in een interview met Dick Veerman (Foodlog / Café Weltschmerz) uitgebreid in op de achtergronden en risico’s van infectieziekten zoals de Q-koorts. “Het is toch wel bijzonder dat mensen, ook vanuit de infectieziektenbestrijding, gedeeltelijk meegaan met de gedachte ‘het bewijs moet maar geleverd worden’.” Volgens Van de Sande past een hoge dierdichtheid niet in een gebied waar ook veel mensen wonen.
Van de Sande beschouwt de intensieve veehouderij in dichtbevolkte gebieden als een fors gevaar voor de volksgezondheid. De helft van de mensen in steden worden volgens Van der Sande, ziek van het fijnstof dat uit de intensieve veehouderij komt. We lopen een veel grotere kans op het uitbreken van epidemieën van door dieren op mensen overgedragen ziekten dan we als samenleving kunnen vaststellen. Als Van de Sande gelijk krijgt, zorgt de Brabantse veehouderij voor de vroegtijdige dood van stedelijke bewoners in het Ruhrgebied.
[youtube]https://youtu.be/ZPMQOaqOhZA[/youtube] Dick Veerman interviewt Jos van de Sande. Opname met dank aan Foodlog / Café Weltschmerz.
Rapport ‘Veehouderij en gezondheid omwonenden’
Hij loopt in het interview vooruit op het recent verschenen rapport ‘Veehouderij en gezondheid omwonenden’ van RIVM, IRAS, NIVEL en WUR en de impact van secundair fijnstof dat over honderden kilometers wordt verspreid. Van de Sande: “In steden worden we net zo ziek van de intensieve veehouderij als daarbuiten. Secundair fijnstof, dat voor 60 procent in onze steden terecht komt, waarbij ammoniak uit de veehouderij een duidelijke rol speelt en waar industrie en verkeer behoorlijk wat maatregelen hebben genomen tegen dit fijnstof, zie je de landbouw ermee wegkomen. In verhouding neemt de bijdrage van de landbouw aan dit fijnstof dus nog extra toe.”
Volgens de oud-arts faalt het traject van interne informatievoorziening binnen het bestuurlijk apparaat. De materie is óf te complex geworden óf onderworpen geraakt aan andere belangen. Ministeries en politiek werden tijdens de Q-koorts epidemie verkeerd voorgelicht. Daardoor modderden zij aanvankelijk aan met antwoorden die ontoereikend waren en de ernst van de problemen negeerden.
Voldoende bewijs?
Levert het (inmiddels verschenen) RIVM-rapport voldoende bewijs? Van de Sande: “Ik ben altijd bang dat uit onderdelen van zo’n onderzoek komt ‘dit hebben we wel kunnen bewijzen en dit en dit niet’. Alles wat we niet hebben kunnen bewijzen keert zich dan tegen de redenering. Dan wordt er gezegd ‘er is geen bewijs voor’. Dat is natuurlijk iets anders.”
‘Maar is er dan zoveel onbeslisbaar dat je het voorzorgprincipe aan de wilgen kunt hangen?’, vraagt Dick Veerman. ‘Of is er wel degelijk iets aan de hand en geldt dat voorzorgsprincipe wel? Bestuurder, ik kan u onbehoorlijk bestuur verwijten…’. Van de Sande: “Wie legt het die bestuurders dan uit? Dat is nog een ander probleem. Ik heb gezien dat wetenschappers al lange tijd rapporten hebben gepubliceerd, maar als de wetenschap niet uitgelegd wordt aan de politiek, dan ontstaat er een situatie van impasse. Dan nemen bestuurders geen besluiten. Dus op een of andere manier moet er bemiddeld worden tussen de kennis en de bestuurlijke besluitvorming.”
Onverantwoordelijk Brabant
Over de risico’s van de intensieve veehouderij, zegt Van de Sande: “We zijn onverantwoordelijk bezig in Brabant. Het eerste dat moet gebeuren is een pas op de plaats. Kijk welke uitbreidingen het meest riskant zijn. Als je aan de GGD vraagt om een oordeel te geven… het is relatief makkelijk om een oordeel te geven over een keuze tussen twee situaties en daar het minst slechte uit te kiezen. Zet in ieder geval geen kippen naast varkens.”
“We hebben de laatste jaren gezien hoe eenvoudig de vogelpest overgaat van het ene naar het andere bedrijf. Ook bij goed afgegrendelde bedrijven, dus zeker niet alleen bij bedrijven met vrije uitloop. Er is een infrastructuur neergezet die je niet zou moeten willen. Of neem de kalverhouderij, waar dieren vanuit heel Europa met allerlei bacteriën en virussen hier naar toe worden gereden. Dat is een ‘melting pot’ die je niet wilt. Er zijn dus situaties waar je niet mee door moet gaan. Zet die bedrijven in elk geval niet neer in een dichtbevolkt gebied als Brabant.”
Dick Veerman: “In een gebied met een hoge mensdichtheid hoort niet ook een hoge dierdichtheid?” Van de Sande: “Precies. Nee, dat is absoluut niet goed.”
Jammer dat ik geen beeldhouwer ben, deze dokter verdient een standbeeld!