NRC: NVWA was op de hoogte van omvang mestfraude

DEN HAAG / UTRECHT – De NVWA zei afgelopen zomer tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer dat de omvang van de fraude met mest in Nederland ‘niet bekend’ was. NRC Handelsblad bericht op 11 november 2017 dat het hoofd van de inspectiedivisie van de NVWA op dat moment verzweeg dat deze toezichthouder in 2015 onderzoek heeft gedaan naar de mate waarin mesttransporteurs en -handelaren zich aan de wet houden. De uitkomsten van dit onderzoek, 61 procent van de bedrijven overtreedt de regels, is nooit gepubliceerd. Ook is een onderzoek naar de naleving van regels in 2016 gestaakt.

In het artikel ‘Het mestcomplot’ geven NRC-redacteuren Joep Dohmen en Esther Rosenberg een inkijk in de wereld van de mesthandel in Zuidoost-Brabant en Limburg. Volgens de krant is bijna tweederde (64%) van de belangrijkste spelers op de markt van mesttransport en mestverwerking door toezichthouder NVWA of OM veroordeeld, beboet of verdacht. Ook is er sprake van betrokkenheid van advieskantoren, administratie- en boekhoudkantoren, laboratoria (gesjoemel met mestmonsters) en garagebedrijven (zogenaamde problemen met GPS-systemen).

‘Behoorlijk schokkend’
Secretaris Hans Verkerk van branchevereniging Cumela noemt de bevindingen in NRC „behoorlijk schokkend”. Hij bevestigt dat de mestboekhouding afwijkt van de praktijk en noemt in dit verband de exportcijfers van de varkensmest richting België. “Ik houd er rekening mee dat met de helft van die meststroom is geknoeid.”

Overigens meldde Cumela en LTO Nederland al in januari 2014 dat 30% tot 40% van de mest in Zuidoost-Nederland illegaal wordt verhandeld en gedumpt. De vraag is wat Cumela en de sector sindsdien hebben gedaan? Ook de uitspraak van ZLTO-voorzitter Hans Huijbers op @OmroepBrabant en website LTO Actueel komen ondanks de ferme taal als mosterd na de maaltijd. “Er is maar een reactie mogelijk. Hier zullen we met vereende kracht, sector en overheid, keihard tegen op moeten treden. Fraude moeten we gezamenlijk uitbannen”, aldus Huijbers. Ook geldt de vraag: wat is er sindsdien concreet gedaan?

Cumela 'geschokt' over mestfraude. Ongeloofwaardig. Jan. '14 meldde Cumela al dat ~40% mest illegaal verdween in ZO-NL. https://t.co/IocYWbv8C5 Vraag is wat Cumela sindsdien heeft gedaan? https://t.co/3BexZttWEY

— Mens, Dier & Peel (@knakdeworst) November 12, 2017

Lijst mesthandelaren
Op de website van de NRC is ook een lijst beschikbaar met bedrijven die actief zijn in de mesthandel in Zuidoost-Nederland. Van de 56 transporteurs, handelaren, verwerkers en bemiddelaars van dierlijke mest is volgens de NRC 64 procent (36) beboet, verdacht of veroordeeld door NVWA of OM. De veehouderijen die zich met malafide praktijken inlaten, worden niet op de kaart aangegeven.

Op de website van Omroep Brabant staat een verhaal van een klokkenluider (16 november 2016) die eerder werkzaam was bij mesttransporteur Daas in Wintelre. Over de eigenaar zegt hij: “Niemand durft iets te zeggen tegen hem of over hem. Een oud-collega werd gewoon bij zijn strot gepakt in het kantoor. Hij stikte bijna. Deze directeur schuwde niets of niemand!”.

Minister ‘echt boos’
Minister Carola Schouten (LNV, CU) zegt in een reactie tegen het ANP ‘echt boos’ te zijn op de mestbedrijven. Dat mestbedrijven frauderen is volgens de minister niet alleen schadelijk voor het milieu, maar ook voor de sector zelf. “Dit geeft wel aan dat het diep zit en dat er kennelijk op tal van fronten wordt samengewerkt.” Schouten wil na het weekend direct aan tafel met de betrokken brancheorganisaties. En ik verwacht van hen tekst en uitleg te krijgen.

Minister Schouten (LNV) zegt 'echt boos' te zijn over de mestfraude zoals vandaag gepubliceerd door NRC. Kernvraag is waarom toezichthouder NVWA eerder onderzoek naar naleving en overtreden mestregels onder de pet hield? https://t.co/ju6O5uoz6B

— Mens, Dier & Peel (@knakdeworst) November 11, 2017

Onderzoek onder de pet
Volgens Mens, Dier & Peel zou minister Schouten er ook verstandig aan doen om met de NVWA aan tafel te gaan om te achterhalen waarom deze toezichthouder eerder onderzoek naar de omvang van de mestfraude onder de pet heeft gehouden. Daarnaast is versterking van het toezicht op de praktijken binnen de mestsector hard nodig. Uit een politierapport (juni 2017) blijkt bijvoorbeeld dat fraude met mest relatief eenvoudig is door gebrekkig toezicht.

Verder zijn er al jaren signalen dat er op grote schaal wordt gerommeld met mest, zoals  uitspraken van Cumela en LTO dat met 40% van de mest illegaal wordt verhandeld of gedumpt. Een ander voorbeeld is een onderzoek van Wageningen Universiteit uit 2012, waaruit blijkt dat er 45 miljoen kilo fosfaat uit varkensmest is verdwenen. Al deze signalen hebben nimmer geleid tot een aanscherping van het toezicht. Dat is een zaak die een meerderheid in de Tweede Kamer en een reeks opeenvolgende kabinetten zich mag aanrekenen.

Commentaar NRC op mestfraude: "Er tekent zich in deze sector dus een debacle af – een falende overheid en een corrupte sector." https://t.co/osD3U8nQED

— Mens, Dier & Peel (@knakdeworst) November 12, 2017

Huisarts Jan Hoevenaars
NRC publiceerde zaterdagavond 11 november 2017 ook nog een interview met huisarts Jan Hoevenaars uit Elsendorp, waarin hij ingaat op de impact van de veedichtheid en mestoverschot op de gezondheid van burgers. “Tegenwoordig is het rustig, er wordt niet veel over gepraat. De huisartsen van nu willen zich er niet te veel mee bemoeien, want het wordt je niet in dank afgenomen. Je schept een kloof tussen boeren en burgers. Je bent… aangeschoten wild, al is dat misschien wat sterk uitgedrukt. Maar je krijgt een heleboel over je heen. Dat ervaar ik nog steeds.”

Zoals gebruikelijk stromen er weer volop krokodillentranen. Punt blijft dat Cumela, LTO én NVWA al lang op de hoogte waren van #mestfraude. Kwalijk is dat NVWA eigen onderzoek naar naleving regels in juni achterhield tijdens hoorzitting in Kamer. https://t.co/xXyqsBtSVf

— Mens, Dier & Peel (@knakdeworst) November 12, 2017