AMSTERDAM – Frans Timmermans, de nieuwe EU-commissaris voor klimaatzaken en vicevoorzitter van de Europese Commissie, maakte zondag 15 december 2019 een tussenstop in Buitenhof na de (mislukte) klimaattop in Madrid. Twan Huys stelde een reeks vragen over de impact van de recent gelanceerde Green Deal. “Het is geen blauwdruk, maar een spoorboekje. Landen kunnen hun eigen route kiezen”, aldus Timmermans. “Maar wat ik wel heel duidelijk wil zeggen: de landbouw in Nederland kan niet blijven zoals die nu is. Dat is iets wat Nederland wel onder ogen zal moeten zien.” Een transcriptie van het interview in Buitenhof.
In 2050 moet Europa het eerste klimaatneutrale continent zijn. Aan het begin van het interview stelt Twan Huys aan aantal maatregelen aan de orde, zoals het invoeren van belasting op vliegtickets en de kilometerheffing. Frans Timmermans noemt het absurd dat luchtvaartmaatschappijen geen belasting betalen op vliegtuigbrandstof. “Door invoering van belasting op kerosine gaat de prijs van vliegtickets dus omhoog, maar tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat andere vormen van transport toegankelijker en goedkoper worden. Met name de trein.”
Over mogelijke invoering van een kilometerheffing zegt Timmermans: “De Green Deal is geen blauwdruk, het is een spoorboekje. Als we klimaatneutraal willen zijn, dat heeft de Europese Raad deze week ook bevestigd, dan moet er wel wat gebeuren. Beprijzing van het wegverkeer is een keuze die landen hierbij kunnen maken.”
Halveren veestapel?
Twan Huys snijdt het volgende onderwerp aan: “De veestapel. Halveren?”
Timmermans: “Dat zijn allemaal keuzes die nationaal gemaakt moeten worden. De Commissie gaat niet zeggen ‘u moet de veestapel halveren’. De Commissie gaat wel zeggen: ‘Wij maken een plan’. Dat noemen wij Farm-to-Fork ofwel van de boerderij op het bord. We zeggen tegen landen: je kunt dit en dat doen om pesticiden te verminderen. Of dat en dat om de uitstoot te verminderen. Vervolgens moeten de landen plannen indienen hoe zij dat gaan doen. Ieder land kan dus bepalen welke mix zij kiezen.”
Huys: “Een paar weken geleden zat hier aan tafel Hans Bruynickx, de directeur van het Europees Milieuagentschap. Die zei klip en klaar op de vraag veestapel halveren? ‘Dat moeten we doen. Dat kan niet anders, anders kunnen we onze milieudoelen niet halen. Het moet. Hij is uw directeur.”
Timmermans: “Meneer Bruynickx kan dat zo wel zeggen, maar dat kun je zo niet doen…”
Huys: “Hij zei het.”
Timmermans: “Ja, hij zegt het. Ik vind dat niet verstandig.”
Landbouw duurzamer
Huys: “Waarom niet? Waar bent u bang voor?”
Timmermans: “Ik ben nergens bang voor. Ik zeg alleen…”
Huys: “Bent u bang voor de boeren…?”
Timmermans: “Nee. Absoluut niet. Ik zeg alleen: lidstaten kunnen plannen indienen over ‘hoe maak ik onze landbouw duurzamer’. Dat zou voor Nederland kunnen betekenen een verkleining van de veestapel. Ik heb ook de indruk dat de landbouwsector daar zelf aan denkt als ik de media goed volg…”
Huys: “U hebt zojuist ook de voorman van Farmers Defence Force gehoord. Wat er met ons gebeurt is vergelijkbaar met de holocaust…”
Timmermans: “Ja, nou goed. Eh…”
Huys: “Wat vindt u daarvan als u dat hoort?
Timmermans: “Ik zou die vergelijking niet maken. Ik begrijp wel zijn wanhoop. Misschien moeten we nadenken hoe we de landbouwsector perspectief kunnen bieden. Zonder ze praatjes te verkopen. Maar wel hoe we ze kunnen helpen uit een situatie waarin ze nu zitten. Een situatie die absoluut niet houdbaar is op de lange termijn naar een situatie waarin ook voor de boeren een toekomst is in een ecologische landbouw, in een duurzame landbouw. Dat is een gigantische operatie, maar je moet die operatie ook met de sector samen aandurven.”
Landbouwsubsidies
Huys: “U bent heel voorzichtig. Loopt u ook op eieren omdat een heel groot deel van het budget van Europa naar landbouwsubsidies gaat?”
Timmermans: “Ik ben niet voorzichtig omdat ik ergens bang voor ben.” Met stemverhoging: “We hebben de landbouw nodig! Onze biodiversiteit in Europa krijgt klap op klap. Eén miljoen soorten dreigen te verdwijnen.”
Huys: “Door de landbouw zeggen sommigen.”
Timmermans: “Dus… Maar we moeten ook voedsel op tafel krijgen. Dus moeten we ervoor zorgen dat er minder pesticiden worden gebruikt. Dat je de landbouw inzet om herbebossing voor elkaar te krijgen. Ik zou graag zien dat er twee miljard bomen bijkomen in Europa de komende jaren. Dat je boeren daar een rol bij geeft en dat je daar een vergoeding tegen over stelt. Wij kunnen niet zonder boeren. Dat wil ik ook even duidelijk stellen.”
Weilanden met bomen?
Huys: “Als je over tien jaar over Nederland vliegt. U stelt twee miljard bomen erbij. Een groot deel daarvan moet hier geplant worden…”
Timmermans: “Niet allemaal in Nederland…”
Huys: “Dat lijkt me ook lastig. Maar toch. Ziet Nederland er vanuit de lucht totaal anders uit? Weilanden die vol staan met bomen?”
Timmermans: “Ik denk dat het deel van Nederland waar we al natuur hebben en waar nu nog landbouwareaal is, maar in de toekomst misschien niet meer… ik zou het fantastisch vinden als daar meer beplanting zou zijn. Wel op een wetenschappelijk verantwoorde manier. Niet lukraak overal bomen neer pleuren. Nee, echt gewoon plannen maken dat je het landschap vergroent. We hebben in de loop der eeuwen zoveel bossen weggehaald in Europa. Daar moet een deel van terug.
Bovendien: wist u dat er in Europa ieder jaar 400.000 mensen voortijdig sterven door slechte luchtkwaliteit. Vooral in steden. Laten we vooral die steden vergroenen. Ook met bomen. Ook met aanplant. Dan haal je veel rotzooi uit de lucht, dan daalt in Zuid-Europa de temperatuur in die steden en de leefbaarheid wordt gewoon veel beter.”
Natuurgebieden opheffen
Huys: “U zegt laten we ervoor zorgen dat die natuur terugkomt. U weet dat er aanstaande woensdag misschien een blokkade komt van distributiecentra van supermarkten in Nederland door boeren die kwaad zijn over al die stikstofplannen. Uit die hoek wordt er juist gezegd: laten we een aantal van die natuurgebieden opheffen waar we zoveel last van hebben. Dat is veel beter. Die willen precies het tegenovergestelde van wat u voorstelt.”
Timmermans (met nadruk): “Dat zou ik buitengewoon onverstandig vinden. Ik hoop ook echt dat de Nederlandse samenleving daartegen inbrengt: we hebben al niet zoveel natuur in Nederland, het is kwetsbaar, laten we daar met z’n allen voor zorgen. Dat is ook iets wat we moeten doen voor onze kinderen en kleinkinderen. Ik zou daar buitengewoon terughoudend mee zijn. Ik zou veel meer willen praten over de intensieve landbouw. Heeft die wel toekomst op deze manier. Moeten we dat op deze schaal in een land als Nederland wel willen?”
Huys: “Wat stelt u voor?”
Timmermans (enigszins gepikeerd): “Ik ben niet… Ik zeg: als de Green Deal werkt, dan moet dat een Green Deal zijn waar alle belanghebbenden inspraak in hebben en over mee kunnen praten. Dan moet je niet van tevoren precies gaan voorschrijven hoe of wat. Daarom willen wij ook een klimaatpact, waarin iedereen meedoet en meepraat, zodat we de best mogelijke oplossing vinden. Maar wat ik wel heel duidelijk wil zeggen: de landbouw in Nederland kan niet blijven zoals die nu is. Dat is iets wat Nederland wel onder ogen zal moeten zien. Welke keuzes men gaat maken om het duurzaam te maken, dat is aan Nederland.”
Tweede landbouwexporteur
Huys: “Is het niet realistisch… dat is Nederland namelijk, de tweede exporteur van landbouwproducten wereldwijd. Is dat in dit kleine land niet meer houdbaar. Is dat het wat u zegt?”
Timmermans: “Nou ja, het ligt er aan wat je exporteert. Waar Nederland het meeste aan verdient, is veredeling. Dus niet bulkproducten. Dat is wat we beter maken… Wat in Wageningen wordt uitgevonden en toegepast waardoor producten duurzamer worden en minder water nodig hebben. Dat is een geweldige innovatie…”
Huys: “Varkensvlees naar China…”
Timmermans: “Dat is de vraag of je daar op deze schaal mee moet doorgaan. Dat is een vraag die Nederland zal moeten beantwoorden. Die ga ik niet vanuit Brussel sturen. Daar zal Nederland over moeten nadenken. Weet u: boeren zijn over het algemeen mensen die daar heel lang en nuchter over nadenken en die heel goed weten hoe het zit. Die nu vaak vanuit een wanhoop roepen doe iets, help ons hieruit te komen, maar die ook wel weten dat het zoals het nu is niet door kan gaan.”
Boerenprotesten
Huys: “Begrijpt u dat boeren niet alleen in Nederland, maar ook in Nordrhein-Westfalen de straat opgaan, in Parijs met tractoren de straten blokkeren, in België… Overal gaan boeren de straat op, dit gaat zo niet langer, en tegelijkertijd komt u met deze Green Deal waarvan zij natuurlijk denken ‘Mijn God, het wordt nog erger dan we al dachten’?”
Timmermans: “Een belangrijk onderdeel van de Green Deal is ook een toekomst voor de landbouw in Europa. Het is anders. Het probleem is… Kijk, ik voorzie voor de Green Deal drie grote problemen in onze samenleving. De eerste is vrees van mensen van waar ze nu zijn naar de toekomst te gaan. Als je bang bent dat dat niet goed gaat, dan hou je maar vast wat je hebt. Ik zie dat in de agrarische sector nu een beetje gebeuren. Ik zou zeggen, laat de jonge boeren, die wel innovatief zijn, laat die eens vertellen wat voor plannen ze hebben. Betrek die erbij. Maar breek in de samenleving.”
Grote veranderingen
Timmermans: “We gaan ook in andere sectoren grote veranderingen zien. Daar zullen ook mensen zijn die zeggen ‘Dat wil ik liever niet, want ik vertrouw het niet’. We zullen mensen daarin dus mee moeten nemen en overtuigen en dat kan alleen als ze aan tafel zitten en erover mee kunnen beslissen. Ten tweede we moeten er wel het geld voor vinden. Deze veranderingen gaan naar onze inschatting op Europese schaal per jaar 260 miljard euro aan investeringen vergen. Dat geld is er wel. Dat kan ook. Maar dan moet je dat wel weten te mobiliseren met z’n allen. En de derde uitdaging is, zoals in Madrid, hoe krijgen we de rest van de wereld mee. Want Europa is maar 9% van de uitstoot.”
Huys: “China en Amerika zijn de grote vervuilers. Amerika doet eigenlijk niet meer mee aan die onderhandelingen.”
Timmermans: “De federale overheid doet niet mee. Maar de staten en de steden doen wel mee. Wat ik interessant vind dat bijna het hele grote Amerikaanse bedrijfsleven, op een paar oliemaatschappijen na, wil ook die kant op. Er zijn dus wel geallieerden.”
Feiten laten spreken
Huys: “Wat zeg je tegen landen ‘Prachtig meneer Timmermans, maar we gaan er niet aan meedoen’? Heeft u een stok om te slaan. Kunt u iets afdwingen?”
Timmermans: “We kunnen als Commissie niets afdwingen. We kunnen alleen maar voorstellen doen. Maar laten we eens bij het begin beginnen. Zullen we de feiten eens laten spreken. Zo gaat het niet langer. Stel dat je door een telescoop zou zien dat er een komeet op de aarde afkomt en dat die over 30 jaar hier zou kunnen zijn en die zou verwoestend kunnen zijn. Zeggen we dan ook allemaal ‘daar gaan we niet aan meedoen’?”
“Dan weet ik zeker dat we de hele wereld mobiliseren om daar wat aan te doen. Wat op ons afkomt als we de temperatuurstijging niet beperken, dat zijn veranderingen die we niet meer onder controle hebben. Dan is het weer niet meer onder controle te krijgen, dan zijn de natuurrampen niet meer te overzien. Ik wil dat niet voor mijn verantwoording nemen. En ik denk negen van de tien mensen ook niet.”
- MDP heeft een transcriptie van dit interview gemaakt om de aftrap van de Green Deal te markeren. Met dank aan Buitenhof.
- Het volledige interview met Frans Timmermans is te bekijken op de website van Buitenhof.
Zonnesteek Timmermans?
In een interview met Sander van Hoorn (Nieuwsuur, 16 september 2019) over de Green Deal zei Frans Timmermans “dat je naar alle aspecten moet kijken. Nederland heeft wat dat betreft een voorbeeldfunctie”.
Van Hoorn: “Ik wil niet cynisch doen over Nederland, maar ik zie dat er iets is met stikstof. Dat wordt gezien als een probleem dat door het kabinet opgelost moet worden. Dat is toch niet in lijn met wat u signaleert?”
Timmermans: “U weet toch, een aantal jaren geleden hadden we een probleem met een mestoverschot in Nederland. Een nitraatprobleem. Dat moest worden opgelost. Het is opgelost!”
In dit interview stelt Eurocommissaris Frans Timmermans dat mestoverschot en nitraatprobleem in NL zijn opgelost… @Nieuwsuur tijd om onze man in Brussel nog eens goed te bevragen. De feiten zijn geheel anders!https://t.co/NxM55SdEqq
— Mens, Dier & Peel (@knakdeworst) September 17, 2019
Naschrift MDP: Had Timmermans die dag een zonnesteek opgelopen? Uit stapels rapporten blijkt dat de intensieve veehouderij en het mestoverschot in Nederland leiden tot problemen met lucht-, water- en bodemkwaliteit en problemen en extra kosten voor de volksgezondheid. Enkele voorbeelden:
“Het is opgelost”, zei Timmermans??? Heeft hij dat echt gezegd? Dan is het hoog tijd voor hem om een gezonde dokter op te zoeken!