UTRECHT / DEN BOSCH – Het is allemaal heel vriendelijk en diplomatiek geformuleerd, maar tussen de regels door maakt de Commissie voor de milieueffectrapportage gehakt van een notitie van de provincie Noord-Brabant om locaties voor mestverwerkingsinstallaties aan te wijzen. De notitie is opgesteld in samenwerking met gemeenten in Noordoost- en Zuidoost-Brabant om de compleet vastgelopen mestproblematiek vlot te trekken. Zónder inspraak van burgers, want die hebben geen idee wat er achter de schermen over hun rug heen wordt beslist.
Het begint al met de naam van de notitie. Officieel heet deze ‘Notitie reikwijdte en detailniveau; Aanpak milieuonderzoek mestbewerkings-locaties Noord-Brabant’. In het document wordt vooral de afkorting ‘NRD’ gebruikt, waarin het woord ‘mest’ niet eens voorkomt. De notitie is opgesteld door een extern bureau, Pouderoyen compagnons in Nijmegen. In dit artikel hanteert Mens, Dier & Peel de aanduiding ‘Notitie mestverwerkingslocaties Noord-Brabant’.
Locaties al grotendeels ingekleurd
De Commissie constateert dat de voorgestelde aanpak zich vooral concentreert op het beoordelen van specifieke locaties voor mestbewerking. In de Notitie mestverwerkingslocaties Noord-Brabant zijn die al bij voorhand op grote lijnen verkend en ingekleurd (waar niet, waar mogelijk wel). Bij elkaar opgeteld blijven er zeer weinig “geschikte” locaties over…
Uiteraard wordt daarbij vooral ook rekening gehouden met de belangen van de vee-industrie. De voorspelling van Mens, Dier & Peel: als dit vooropgezet plan doorgaat, verandert de de Middenpeelweg in een snelweg voor mesttransport en de omgeving eromheen in een industrieterrein voor mestverwerkers. Maar eerst even terug naar de reactie van de Commissie voor de milieueffectrapportage op deze provinciale notitie.
Alle aspecten onderzoeken
De Commissie adviseert heel diplomatiek “om eerst alle aspecten te onderzoeken die van invloed zijn op de inhoud van het afsprakenkader en pas daarna geschikte locaties in het onderzoek te betrekken. Dit houdt het ‘speelveld’ breed en het zorgt ervoor dat milieuafwegingen transparant zijn.” Volgens de Commissie kunnen de uitkomsten van dat onderzoek als basis dienen voor het maken van een afsprakenkader.
Vervolgens worden door de Commissie een aantal tips opgesomd die in de MER-rapportage opgenomen zouden moeten worden, maar die simpelweg ontbraken in de ter inzage gelegde Notitie mestverwerkingslocaties Noord-Brabant. Samengevat stelt de Commissie vast dat:
- Een eenduidige definitie over wat onder mestbewerking c.q. mestverwerking moet worden verstaan ontbreekt. Het is onduidelijk waarover het provinciale kader wel en niet gaat.
- Concrete informatie over welke hoeveelheden mest in Noord-Brabant be(ver)werkt zouden moet worden ontbreekt.
- Ook ontbreekt inzicht over wat genoemd wordt ‘een verkenning van de hoeken van het speelveld’ ofwel de kaders wat verstaan moet worden onder grootschalige of kleinschalige bewerking?
- Hoe staat het met het effect van beperken van het aantal vervoerkilometers en borgen van de gezondheid van omwonenden?
- Verder ontbreekt in de provinciale notitie informatie over reële (bestaande) alternatieven die voldoende capaciteit bieden voor mestbewerking.
- Ook vindt de Commissie dat er een beoordeling moet komen van de milieueffecten van alternatieven, waarbij ten minste de effecten op leefbaarheid, gezondheid, landschap en natuur meegenomen dienen te worden.
- Verder wordt het “advies” (opdracht voor de goede verstaander) gegeven om verantwoording af te leggen over de stappen die genomen worden in het afwegingsproces en de keuzes voor een nader te bepalen voorkeursalternatief.
- Tja, en dan komt zelfs de Commissie voor de milieueffectrapportage op de proppen met het voorstel om enkele modelinstallaties voor klein- en grootschalige mestbewerking en verschillende technieken te realiseren om aan de hand daarvan “de variëteit in mestbewerking en milieueffecten in beeld te brengen”. Kom op zeg! Nederland staat al vol met zwaar gesubsidieerde “experimentele” mestverwerkers.
Inspraak burgers
Een punt waar de Commissie terecht de aandacht op vestigt, is (het ontbreken van) transparantie en inspraak van burgers. Schrijnend dat een externe commissie op moet komen voor de belangen van burgers. Dat is op de allereerste plaats de taak van gemeenten! Niets van dit alles. Als deze MER-procedure de politieke en ambtelijke molens heeft doorlopen, staan burgers definitief buitenspel als er straks in hun leefomgeving een mestfabriek wordt gepland. Bezwaar maken heeft dan totaal geen zin meer!
Fijntjes merkt de Commissie op dat de samenvatting (lees: reikwijdte van de provinciale notitie) “bijzondere aandacht verdient”. En dat deze samenvatting “als zelfstandig document leesbaar moet zijn en een goede afspiegeling van de inhoud van het MER.” Hebt u de afgelopen maanden een uitnodiging voor deelname aan het inspraakproces gelezen in uw lokale krant? Of een duidelijke oproep tussen de bekendmakingen van uw gemeente?
Uitgebreide zienswijze
Mens, Dier & Peel heeft een uitgebreide zienswijze ingediend op de Notitie mestverwerkingslocaties Noord-Brabant. Daarin worden tal van aandachtspunten genoemd die niet of nauwelijks aan de orde komen in de provinciale notitie. Een korte bloemlezing:
- Mens, Dier & Peel wijst erop dat bij het beoordelen van de mestproblematiek niet enkel gekeken moet worden naar het probleem zelf, maar vooral ook naar de oorzaak van het probleem. Dat is de hoeveelheid mineralen die in de vorm van grondstoffen voor veevoer wordt geïmporteerd en die achterblijft in de mest na export van agrarische producten naar het buitenland.
- Ook wordt gewezen op vergelijkbare problematiek in andere EU-landen. Dat betekent dat de afzetkansen voor het mestoverschot beperkt zijn. Dat betekent dat de kansen voor mestverwaarding van ‘het bruine goud’ vrijwel nihil zijn.
- Daar komt bij dat de Nederlandse overheid grote bedragen aan subsidies uitkeert aan de sector om het mestoverschot zogenaamd “op te lossen”. Zo heeft onze overheid tot dusver ruim €4 miljard euro aan subsidies toegezegd voor mestvergistingsinstallaties. Een flagrante schending van het principe ‘de vervuiler betaalt’.
- Bovendien wordt ten onrechte verondersteld dat het mestoverschot het hoofdprobleem is. Dat is een misverstand. De veestapel zélf en het verbouwen van voer voor deze veestapel hebben een aanzienlijk grotere impact op het milieu dan mest. In cijfers uitgedrukt: 44% van de broeikasgasemissies is afkomstig uit de pens, 41% is gerelateerd aan het verbouwen van veevoer en minder dan 10% hangt samen met opslag en verwerken van mest (cijfers FAO). Minder vee houden zet dus meer zoden aan de dijk.
- De stankoverlast die inwoners in De Peel (bijna) dagelijks ondervinden, bestaat niet volgens de Wet geurhinder en veehouderij. Dat komt omdat allerlei stankbronnen en de cumulatie van stank niet worden meegeteld, waaronder die van mestfabrieken.
- De impact op water, bodem en lucht blijft zwaar onderbelicht in de provinciale notitie.
- Ook wijst Mens, Dier & Peel op de enorme veedichtheid in de Peelregio. Nergens in de EU zitten zoveel dieren op elkaar gestapeld als in deze regio.
Vreemd, maar deze punten komen dus niet aan de orde in de Notitie mestverwerkingslocaties Noord-Brabant en slechts indirect of evenmin in het rapport van de Commissie voor de milieueffectrapportage, terwijl die toch zou moeten gaan over de “milieueffecten”. Zo wordt bijvoorbeeld ook de impact van grootschalige import van soja uit andere werelddelen nergens aan de orde gesteld, terwijl dat toch dé bron is van de structurele problematiek rond de vee-industrie in onze provincie.
Strontdictatuur
Opmerkelijk is dat provinciebestuur en gemeenten in de Notitie mestverwerkingslocaties Noord-Brabant aangegeven dat overheden ook in de toekomst weinig grip zullen hebben op de herkomst van mest. Op zichzelf is dat al een serieuze risicofactor wanneer het gaat om de verspreiding van pathogenen. “Bij het kiezen van locaties bestaan er veel vrijheidsgraden en veel knoppen om aan te draaien”, aldus de notitie. “Daarom wordt gekozen voor een ‘fixed set’ aan potentiële locaties voor een bepaald type mestbewerking.”
In gewoon Nederlands: bewoners in deze gebieden staan straks op voorhand buitenspel met hun bezwaren. Dit begint volgens Mens, Dier & Peel te lijken op een ‘strontdictatuur’. Het enig échte onderzoeksalternatief komt helemaal niet aan de orde in de provinciale notitie: kunnen we het gemeenschapsgeld dat we in deze mestverwerkers steken niet efficiënter gebruiken door de sector te saneren tot een niveau dat er daadwerkelijk sprake is van een gezonde kringlooplandbouw?
- Notitie mestverwerkingslocaties Noord-Brabant (PDF)
- Commissie MER: Mestverwerkingslocaties Noord-Brabant (PDF)
- Zienswijze Mens, Dier & Peel: Notitie mestverwerkingslocaties Noord-Brabant (PDF)
Schandalig, dat gemeenten en provincie weer aan de kant van de vee-industrie staan. Het zoveelste bewijs dat gemeenten en provincie enkel een doorgeefluik zijn voor de vee-industrie. Als de veestapel wordt verminderd, kan een aanzienlijk aantal mestfabrieken achterwege blijven. Bovendien is er geen sprake van normale “mest”, maar van vloeibaar bedrijfsafval. Dat wil je toch niet in je tuin hebben?
Vroeger had je een mestvaalt met ECHTE mest die na een zekere “rijping” prima spul was voor een gezonde bodem. En dan dit nog. Drinkwaterbronnen: nodig als elementaire noodzaak, voor onze eerste levensbehoefte, worden leeggezogen en vergiftigd t.b.v. enkele grote vee- en voederfabrikanten. Mestoverschot en mestfabrieken: inderdaad: een strontdictatuur. Dit zou ook in “Europa” aangeklaagd moeten worden!
En dan lees je zojuist dat er groot gevaar is voor de longen door endotoxinen, waar tegen een internist al jaaaaren geleden waarschuwde. En dat 63 % der varkenshouders is besmet met MRSA, en God mag weten hoeveel omwonenden??? “Gemeenteraden” zijn ziende blind en horende doof, en ruiken….ontbreekt!