Twee nertsenbedrijven besmet met virus COVID-19

GEMERT-BAKEL /  LAARBEEK – Op een nertsenbedrijf in Milheeze (gemeente Gemert-Bakel) en een nertsenbedrijf in Beek en Donk (gemeente Laarbeek) is een besmetting met COVID-19 geconstateerd, meldt het ministerie van LNV. De besmetting is vrijdag 24 april al geconstateerd, maar pas zondagmiddag rond 11:15 uur bekendgemaakt. De burgemeesters van Laarbeek en Gemert-Bakel zeggen in het ED ‘verrast te zijn over het coronavirus bij nertsen’. Met updates: zondagavond 26 april en maandagmiddag 27 april.

Volgens het ministerie vertoonden de nertsen diverse ziekteverschijnselen waaronder ademhalingsproblemen. Er is onderzoek ingesteld om de bron van de besmettingen te achterhalen. De meest waarschijnlijke bron is het verzorgend personeel zelf. Covid-19 wordt overgedragen van mens op mens, maar kan volgens wetenschappelijke literatuur ook weer overgaan van mens op dier.

Met name fretachtigen (zoals nertsen) zijn gevoelig voor het virus. Ook zijn er aanwijzingen dat het virus kan overgaan op varkens. In China zijn daarom extra quarantainemaatregelen van kracht. Werknemers met specifieke klachten mogen de stallen niet in. Zover bekend zijn dergelijke maatregelen in Nederland nog steeds niet afgekondigd.

Het ministerie geeft in een persbericht aan dat enkele medewerkers bij beide bedrijven verschijnselen van het coronavirus hadden. Daarom wordt uitgegaan van een besmetting van mens op dier. Opmerkelijk is dat LNV stelt dat er op dit moment geen aanwijzingen zijn dat huisdieren een rol spelen in de verspreiding van COVID-19. In wetenschappelijk literatuur wordt gesteld dat katten, naast fretachtigen, gevoelig voor besmetting met het coronavirus.

Halve maatregelen
Het ministerie van LNV meldt zondag in het persbericht dat minister Schouten ‘per direct maatregelen heeft afgekondigd’ en dat ‘vanaf vandaag (zondag 26-4, red.) een meldplicht is ingesteld voor nertsenhouders, dierenartsen en personen in onderzoeksinstellingen’. Om eventuele verspreiding van het virus naar andere bedrijven te voorkomen mogen zowel de dieren en de mest, een besmet bedrijf niet verlaten.

Uit berichten blijkt dat er vrijdag 24-4 al signalen bekend waren van besmetting met Covid-19 op deze twee nertsenbedrijven. Waarom het ministerie, NVWA en RIVM tot zondagmiddag hebben gewacht met deze bekendmaking, wordt niet nader toegelicht. Ook wordt er niets gemeld over het nemen van (extra) beschermende en/of preventieve maatregelen op andere nertsenbedrijven. Wel meldt het ministerie: ‘Omdat andere dieren in de veehouderij niet gevoelig lijken voor het virus, wordt nu alleen voor nertsen een meldplicht ingesteld.’

Update zondagavond 26 april:

Ondanks sussende woorden over risico's #COVID19 op nertsenfarms, zijn er nu toch extra maatregelen afgekondigd voor nertsenfarms in brief aan Kamer: chirurgisch masker (minimaal type IIR), spatbril, handschoenen. https://t.co/YMUNCtGZBW Waarom worden nertsenfarms niet geruimd!?

— Mens, Dier & Peel (@knakdeworst) April 26, 2020

Hoe schrijnend wil je het hebben: terwijl veel medewerkers in verpleeghuizen het moeten stellen zónder adequate bescherming, adviseert ministerie LNV "chirurgische maskers" te gebruiken in nertsenfarms die besmet zijn met #COVID19! Hier past maar één maatregel: Direct ruimen!

— Mens, Dier & Peel (@knakdeworst) April 26, 2020

Verspreiding virus
Volgens het RIVM vormen de nertsenbedrijven op basis van de huidige kennis over COVID-19, geen risico voor verdere verspreiding onder mensen. ‘Besmetting van mens op dier is mogelijk, maar de impact van deze besmetting bij nertsen op de gezondheid bij mensen is op dit moment verwaarloosbaar.’ Waarop dit standpunt is gebaseerd, wordt niet toegelicht. Wel stelt het RIVM dat besmetting van mens op mens de stuwende kracht achter de huidige coronapandemie is. Dat brengt LNV tot het standpunt dat er ‘op dit moment geen reden is om aan te nemen dat het virus zich op deze nertsenbedrijven op andere wijze verspreidt dan het tussen mensen doet’. Dus…?

Burgers waarschuwen
Na de Q-koortsuitbraak in Brabant zou je verwachten dat fietsers en wandelaars, zeker met dit mooie weer, zo snel en transparant mogelijk worden gewaarschuwd over de risico’s om uit de buurt te blijven van nertsenbedrijven, maar vooralsnog is alleen rond de twee besmette nertsenbedrijven in Milheeze en Beek en Donk een fiets- en wandelverbod ingesteld. Om elk risico uit te sluiten zou dat volgens Mens, Dier & Peel zo snel mogelijk, helder en duidelijk, rond álle nertsenbedrijven ingesteld moeten worden. Dit om herhaling van de Q-koortsuitbraak -of erger- te voorkomen.

Het RIVM beperkt zich tot het advies ‘om in een straal van circa 400 meter rond het besmette nertsenbedrijf (het zijn er twee, red.) niet te fietsen of te wandelen, totdat de resultaten van het onderzoek op de lucht- en stofmonsters bekend zijn. Er is voor gekozen om de openbare weg in deze straal rond het bedrijf af te sluiten voor voetgangers en fietsers totdat de resultaten van het onderzoek bekend zijn.’

Waarom niet ruimen?
Opmerkelijk is dat het ministerie niet direct overgaat tot het ruimen van beide nertsenbedrijven? LNV volstaat met: ‘Het is belangrijk om te weten hoe de ziekte zich op de besmette bedrijven ontwikkelt. Deze kennis kan gebruikt worden om de ziekte en het verloop daarvan in dieren en mensen beter te begrijpen. Daarom worden monsters verzameld van zieke en gezonde dieren.’

Advies van onze overheid aan medewerkers van nertsenfarms; grootste besmetting hokdieren #COVID19 wereldwijd: "Handen wassen, onderling 1,5 meter afstand houden, nies en hoest in je elleboog, gebruik papieren zakdoekjes." Serieus! Wel eens een nertsenfarm van binnen gezien?

— Mens, Dier & Peel (@knakdeworst) April 26, 2020

Bij varkens- en vogelpest wordt onmiddellijk overgegaan tot ruimen. Waarom wordt daar nu over getreuzeld, terwijl heel Nederland plat ligt vanwege dit virus? In Brabant zijn 450.000 nertsen gehuisvest, waarvan het merendeel is geconcentreerd in Oost-Brabant. Het gaat hier om moederdieren die in het voorjaar elk circa 4 jongen krijgen. Dat betekent dat het aantal dieren momenteel ruim boven de 2 miljoen ligt. Zonder extra maatregelen raken al die dieren besmet door mensen. En hoe gaat dat verder?

Sussende woorden
In een reactie laten de burgemeesters van Gemert-Bakel en Laarbeek in het ED weten verrast te zijn door het nieuws dat nertsen van twee fokkerijen in hun gemeenten besmet zijn met het coronavirus. Verder heeft de reactie veel weg van wat destijds gebeurde bij de uitbraak van de Q-koorts. Sussende woorden: ‘Het ministerie neemt geen halve maatregelen’ en ‘De grootste zorgen zitten bij de kweker en familieleden (…) wij proberen ze bij te staan.”

@ED_Regio: "Het is opmerkelijk dat er op enige afstand nou net twee nertsenfokkerijen zijn waar het virus opduikt." Zo opmerkelijk is dat niet: a) Oost-Brabant ligt in epicentrum #COVID19 b) het virus wordt overgebracht door mensen c) Oost-Brabant telt >500.000 nertsen. 1+1+1=3

— Mens, Dier & Peel (@knakdeworst) April 26, 2020

Veehouders met COVID-19: vermijd contact met dieren (update 27-4)
Op de website van het ministerie van LNV is het 27-4 nog steeds tevergeefs zoeken naar een heldere instructie voor veehouders & COVID-19. Op de website van Wageningen Universiteit (WUR) staat wel een korte aanwijzing: ‘Hoewel er geen bewijs is dat landbouwhuisdieren geïnfecteerd kunnen worden, geldt voor voedselproducerende dieren het voorzorgsprincipe totdat meer bekend is over de risico’s. Voor veehouders met COVID-19 is het advies om contact met hun dieren te vermijden, niet in de stal te komen en anderen voor de dieren te laten zorgen.’

LNV meldde 27-4 dat 'op basis van huidige kennis over #COVID19 nertsenbedrijven geen risico vormen voor verspreiding onder mensen.' In advies aan nertsenbedrijven staat: "hoewel overdracht op mensen niet is aangetoond, is niet uit te sluiten dat dit kan." https://t.co/9F4S7PW0If pic.twitter.com/VnsDAZ2EWL

— Mens, Dier & Peel (@knakdeworst) April 27, 2020

Vergund aantal nertsen
De nertsenhouderij is vooral geconcentreerd in Oost-Brabant. Het is “toevallig” ook het gebied dat het zwaarst is getroffen door SARS-CoV-2, het virus dat COVID-19 veroorzaakt. Onderstaande tabel toont het vergunde aantal nertsen (moederdieren) per woonplaats. Een nertsenteef krijgt in het voorjaar circa vier à vijf jongen. Het werkelijk aantal nertsen ligt momenteel dus veel hoger (zie: Totaal incl. jongen).