WAGENINGEN – Het oppervlaktewater in de Maasregio (Noord-Brabant en Limburg) bevat veel stikstof en fosfor. Dit belemmert het halen van doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Dat stellen onderzoekers van Wageningen Universiteit in het rapport “Landbouw en de KRW-opgave voor nutriënten in stroomgebied Maas.” Opmerkelijk, want Rijkswaterstaat beweerde recent het tegendeel in reactie op een zienswijze van Mens, Dier & Peel: ’Het Midden-Limburgse en Noord-Brabantse Kanalenstelsel zal in 2027 voor nutriënten in goede toestand zijn’.
De Wageningse onderzoekers stellen het water in de Maasregio hoge concentraties stikstof en fosfor bevat, veelal veroorzaakt door uit- en afspoeling van stikstof en fosfor vanuit landbouwgronden, lozingen van rioolwaterzuiveringen en water uit het buitenland. Om de KRW-doelen voor het oppervlaktewater te kunnen halen, moet de belasting met stikstof en fosfor in veel wateren van de Maasregio flink verminderen. Het onderzoek is opgesteld in opdracht van de ministeries van LNV, I&W en het Regionaal Bestuurlijk Overleg Maas.
Meer mest dan toegestaan
Volgens het rapport is in het referentiejaar 2018 in grote delen van Noordoost-Brabant en Noord-Limburg 20 tot 30% meer dierlijke mest is uitgereden dan toegestaan. Een dergelijke overbemesting verslechtert de waterkwaliteit en brengt de KRW-doelen in het geding. Deze bevindingen zijn gebaseerd op modelberekeningen, waarbij gebruik is gemaakt van de landbouwtelling- en mesttransportgegevens plus de aanname dat regionale overschotten van dierlijke mest niet naar omliggende regio’s worden getransporteerd.
Overbemesting is in strijd met de ‘goede landbouwpraktijk’ die de Nitraatrichtlijn vraagt en wordt momenteel bestreden met een gebiedsgerichte aanpak op basis van een risicoanalyse door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Dit als invulling van de Versterkte Handhavingsstrategie Mest.
Niet voldoende KRW-doelen
“Als er geen overbemesting meer is, wordt de opgave voor de landbouw al een stuk kleiner. Maar in veel oppervlaktewateren resteert ook dan nog een belangrijke landbouwopgave om aan de KRW-doelen te kunnen voldoen”, zegt onderzoeker Peter Schipper. “Ook als in die gebieden de nitraatnorm van 50 mg/l in het ondiepe grondwater niet meer wordt overschreden. Het voldoen aan het concentratiedoel van de Nitraatrichtlijn voor ondiep grondwater is dus lang niet overal voldoende om de KRW-doelen voor oppervlaktewater te halen.”
Vergelijkbare uitkomsten zijn eerder ook al vastgesteld in een rapport over het mestbeleid door het Planbureau voor de Leefomgeving in 2017. “In de zuidelijke zandregio’s is het huidige economische verdienmodel binnen de landbouw moeilijk te verenigen met ecologische wensen. Daar is de oplossing van het vermestingsprobleem nog niet in zicht en worden de stikstof- en fosfaatnormen nog ruim overschreden.”
Ook in de Evaluatie Meststoffenwet 2012 (uitgevoerd door Alterra, onderdeel van Wageningen Universiteit) werden bijna 10 jaar geleden dezelfde conclusies getrokken. “Het aantal overschrijdingen van de nitraatnorm is het hoogst op de zandgronden in Brabant en Limburg. Het huidige mestbeleid zal daar nauwelijks verbetering in aanbrengen.”
Meer monitoring noodzakelijk
Maatregelen gericht op de stikstofaanpak, zoals aanpassing van stallen en weidegang, verminderen van de ammoniakemissie, hebben volgens de onderzoekers in het recente rapport vrijwel geen effect op de uit- en afspoeling naar water. De uitspoeling van nitraat neemt dan zelfs iets toe. Maatregelen uit het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer kunnen wel effectief zijn om de nutriëntenbelasting van de landbouw te verminderen, vooral voor stikstof. Daarvoor is echter wel meer deelname en meer monitoring van effecten van maatregelen noodzakelijk.
Dweilen met boter
Kortom, de overheid dweilt al decennia met de kraan open en vele pakjes boter op het hoofd. Het ministerie van Landbouw (LNV) belooft andermaal de inzichten van dit onderzoek mee te nemen bij (let wel) “de uitwerking van het 7e actieprogramma Nitraatrichtlijn”. Daarmee krijgt de agrarische sector in Nederland (als de Europese Commissie hiermee instemt) voor de 7e keer ontheffing van de Europese nitraatnormen, zodat boeren in Nederland meer mest (=nitraat) mogen blijven uitrijden op hun weilanden dan hun Europese collega’s. En zo dweilen we verder.
Te gek voor woorden. Met helikopters steenmeel uitstrooien tegen verzuring in natuurgebieden, en tegelijkertijd, mag de vee-fabrikant “gewoon ” met zijn afval verspreiden door gaan.