GEMERT-BAKEL – De Peelgemeenten lobbyen al jaren bij de provincie Noord-Brabant om meer locaties aan te wijzen voor mestvergisters. Recent worden die aangeprezen als onderdeel van de “energietransitie”. Het idee daar achter is dat mestvergisters zogenaamd “groen gas” (opgewaardeerd gas) kunnen leveren aan het aardgasnet. Wat blijkt? Bewoners in het buitengebied van Gemert-Bakel zijn in 2023 massaal overgestapt op propaangas!
In Gemert-Bakel zijn in 2023 (stand 07-10-2023) in totaal 116 zogeheten “milieumeldingen” gedaan voor het plaatsen van een propaangastank op het erf van boeren en bewoners in het buitengebied. Ter vergelijking: in 2021 en 2022 werden slechts 6 respectievelijk 4 propaangastanks aangevraagd.
Toename propaangastanks
De enorme toename van het aantal propaangastanks laat zien dat bewoners in grote getalen overstappen van aardgas naar propaangas. De gestegen aardgasprijs sinds de oorlog in Oekraïne is daar ongetwijfeld debet aan. Maar het roept ook de vraag op of bewoners in het buitengebied überhaupt zitten te wachten op het omstreden, zwaar gesubsidieerde gas van mestvergisters?
Die vraag is zeker relevant aangezien onder de meldingen voor het plaatsen van een propaangastank zich nogal wat bedrijven bevinden, waaronder ook diverse veebedrijven. Dat schept een vreemde situatie: de gemeente presenteert opgewaardeerd gas van mestvergisters als alternatief voor “normaal” aardgas, terwijl (direct) omwonenden in de praktijk overschakelen op propaangas dat via een tankwagen wordt aangevoerd.
Mestvergister Bakel
Zover bekend wordt in Gemert-Bakel tot dusver door geen enkele mestvergister opgewaardeerd gas geleverd aan het aardgasnet. Er is wel een plan ingediend voor zo’n installatie met een capaciteit tot maximaal 650 m3 “biogas” per uur. Dit gas is verontreinigd met allerlei stoffen die niet aan het aardgasnet geleverd mogen worden. Daarom is opwaarderen naar aardgaskwaliteit noodzakelijk.
Deze kaart toont de geplaatste propaangastanks in Gemert-Bakel in 2023 (violet), 2022 (okergeel) en 2021 (blauw). De blauwe cirkel toont de geplaatste propaangastanks binnen een straal van 2 km rond een mestvergister in Bakel die van plan is gas te gaan leveren aan het aardgasnet.
De Gasunie hanteert een verlies van 26% bij opwaarderen naar aardgaskwaliteit. Hierbij worden gassen verwijderd die niet zijn toegestaan op het aardgasnet, waaronder zwavelverbindingen (H2S, “rotte eierenlucht”), ammoniak (NH3) en CO2. Deze gassen worden deels opgevangen mits de techniek correct werkt of verdwijnen alsnog in de buitenlucht. Na opwaardering tot zogenaamd “groen gas” zou de mestvergister in Bakel volgens de aanvraag onder ideale omstandigheden tot 175.000 m3 gas per jaar kunnen leveren aan het aardgasnet, mits de installatie daadwerkelijk elke dag optimaal functioneert. Dat is in de praktijk zelden het geval.
Opbrengst beperkt
Bij een gemiddeld gebruik van 1.500 m3 per huishouden zou de opbrengst van deze vergister neerkomen op circa 117 huizen. Dat lijkt heel wat, maar omgerekend naar het totale gasverbruik in Gemert-Bakel in 2022 komt dat neer op een aandeel van slechts 0,008%. Bij een koude winter zal de bijdrage bovendien aanzienlijk geringer zijn, want dan wordt het gas van de mestvergisters vooral op het eigen bedrijf verbruikt voor bijvoorbeeld het verwarmen van de stallen of productie van elektriciteit. Daar komt bij dat de Nederlandse overheid in 2014 en 2016 in totaal € 26,5 miljoen aan SDE++subsidie heeft uitgetrokken voor deze mestvergister in Bakel (bron: RVO).
Over op propaan
Opmerkelijk is dat het boerenvakblad Nieuwe Oogst overschakelen op propaangas aanprijst als ‘een interessant alternatief voor aardgas voor boeren’. Dat is zacht uitgedrukt nogal wrang. Terwijl de agrosector de deur plat lobbyt in Den Haag om nóg meer subsidies los te peuteren voor mestvergisters, gebruiken boeren zelf bij voorkeur propaan en proberen het gesubsidieerde mestgas te slijten aan burgers via het aardgasnet.
In een straal van 2 km rond de mestvergister in Bakel zijn in 2023 een 20-tal propaangastanks geplaatst (zie blauwe cirkel). Kennelijk kiezen deze bewoners liever voor het goedkopere propaangas dan aardgas. Een feit is dat deze omwonenden geen afnemer worden van het gas van de Bakelse mestvergister. Nog afgezien van het feit dat afnemers van opgewaardeerd mestvergistergas twee keer betalen: één keer aan het nutsbedrijf bij afname van dit gas en daarbovenop nog een keer via de blauwe envelop als bijdrage aan de subsidies (SDE++) voor mestvergisters.
Geen alternatief
Een gemiddeld huishouden dat 1.500 m3 aardgas per jaar verbruikt heeft daarvoor in de plaats 2.010 liter propaangas nodig. De prijs voor deze hoeveelheid aardgas bedroeg najaar 2023 circa € 1.980. Najaar 2022 was propaangas ongeveer drie keer zo goedkoop vergeleken met aardgas (bronnen: Propaan.info / NieuweOogst). Bewoners in het buitengebied kiezen kennelijk liever voor propaan- in plaats van aardgas. Binnen de bebouwde kom hebben burgers die keuze niet, want daar worden geen propaangastanks toegelaten.
Tot slot
Dit artikel is géén pleidooi voor omschakeling naar propaangas, want ook aan dit gas kleven dezelfde milieunadelen als aan aardgas. Het is dus zeker geen klimaatneutrale oplossing. Woningen en bedrijven beter isoleren en overschakelen op alternatieve bronnen (zon, wind, thermische energie) zijn dat wel, hoewel de investeringen daarvan nog altijd relatief kostbaar zijn.
Duidelijk is dat “opgewaardeerd gas” van mestvergisters géén substantiële bijdrage levert aan de energietransitie. Mestvergisters zijn dan ook vooral bedoeld om het mestoverschot zo goedkoop mogelijk (stevig gesubsidieerd) weg te werken, zodat de enorme veestapel in de Peelregio in stand kan blijven. Hoe zo, de vervuiler betaalt?
Ach.. Je kon er op wachten… Het zoveelste boerenbedrog, dat wordt gesubsidieerd door onze belastingcenten. Inderdaad, hoezo: de vervuiler betaalt? Mestvergisters zijn mestvergiSSers. Bovendien gaat het niet om mest, maar om bedrijfsafval van de vee-industrie. Niet mee eens??? Vertel dan maar, waar die vroegere MESTverspreiders, getrokken door tractoren, gebleven zijn? Die verwerkten ECHTE mest!