DEN HAAG / DEURNE – In de Tweede Kamer is dinsdag 14 februari 2012 een debat gevoerd over de zogeheten Programmatische Aanpak Stikstof (PAS). De Nederlandse overheid denkt met de PAS te kunnen voldoen aan de eisen van de Europese Habitatrichtlijn. Diverse milieu-organisaties uit De Peel, waaronder Werkgroep Behoud de Peel, twijfelen hier sterk aan. Dit artikel gaat over de échte keuzes achter het natuurbeleid in Nederland. Een nogal taai onderwerp, maar daarom niet minder belangrijk om te lezen!
De intensieve veehouderij zorgt al tientallen jaren voor veel te hoge uitstoot en neerslag van stikstof op kwetsbare natuurgebieden. Zo wordt de norm voor stikstof rondom 133 van de ruim 160 Natura 2000-gebieden in Nederland vele malen overschreden. Eén van die gebieden is de Deurnese Peel op de grens van Brabant en Limburg. Om dit proces te stoppen, zou je verwachten dat de overheid verdere uitbreiding van de veesector een halt toe roept. Het tegenovergestelde gebeurt: om veehouderijen toch extra ruimte te geven voor uitbreidingen, is de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) bedacht.
Vergunningen voor meer vee
De PAS heeft twee doelen: enerzijds het vereenvoudigen van procedures rond vergunningverlening aan veehouderijen en anderzijds het creëren van ruimte voor economische ontwikkeling. Volgens de overheid moet een autonoom dalende stikstofdepositie (?), aangevuld met maatregelen op landelijk en provinciaal niveau (?) plus een wetenschappelijk onderbouwd pakket aan ecologische herstelmaatregelen (?) ervoor gaan zorgen dat de natuurdoelen op termijn toch gerealiseerd kunnen worden. Het belangrijkste doel van de PAS is echter: ruimte scheppen voor de ‘gewenste’ (?) maatschappelijke en economische ontwikkelingen voor de planperiode tot en met 2018.
Deze grafieken geven aan waar in Nederland natuur en milieu het zwaarst worden belast. Bron: Compendium voor de Leefomgeving.
Werkgroep Behoud De Peel uit Deurne en Stichting Mens, Dier & Peel (en andere milieu-organisaties) twijfelen sterk aan de haalbaarheid van de milieu- en natuurdoelen die de overheid schetst. Uit de notitie die naar de Kamer is gestuurd, blijkt dat er in bijna alle gebieden extra ruimte is gecreëerd voor de ontwikkelingen van veeteelt, industrie en infrastructuur (inclusief het VVD-cadeau 130 km/u). In 13 gebieden moet ‘maatwerk’ worden geleverd om extra ontwikkelingsruimte te vinden, terwijl daar vooralsnog onvoldoende ruimte voor aanwezig is. In 5 gebieden is het activiteitenpakket (veeteelt, industrie en infrastructuur) dermate belastend, dat de overeengekomen natuurdoelen niet binnen bereik komen.
Echte oplossing: minder vee
De PAS voorziet in een reductie van de stikstofdepositie van hooguit 20 procent. Daarvoor moet wel eerst een flinke trucendoos met technische maatregelen uit de kast worden gehaald. Maatregelen die hun nut in de praktijk nog lang niet altijd hebben bewezen. De échte oplossing (minder vee) wordt nog steeds door een meerderheid in de Tweede Kamer (CDA, VVD, PVV, enz) van tafel geschoven. Ondanks het feit dat de kritische depositie (de maximale stikstofneerslag die de natuur kan verdragen zonder verlies aan soorten) in De Peel nu al tot 700 procent wordt overschreden.
In plaats van het drastisch aanpakken van deze problematiek, wil de overheid een deel van de beoogde reductie weer weggeven voor economische ontwikkeling. Zo is het kabinet van plan om het systeem van dierenrechten (met bijbehorende compartimenten) en het melkquotum af te schaffen. Dat betekent dat het aantal dieren (met name in De Peel) nog verder gaat groeien, zodat er uiteindelijk nog maar zo’n 10 procent of minder overblijft van de beloofde stikstofreductie. Voor De Peel betekent dit nog altijd een overschrijding tot 690 procent.
Kabinet bedenkt list
Om toch aan de Europese eisen te kunnen voldoen, heeft het kabinet een list bedacht. Door zogenaamde ‘herstelstrategieën’ op te voeren, wil het kabinet voorkomen dat de zwaar belaste natuurgebieden verder verslechteren. Die maatregelen houden in: extra beheer en verbetering van de waterhuishouding (hydrologie). Op welke manier deze een bijdrage kunnen leveren aan vermindering van de stikstofdepositie is een volstrekt raadsel.
Natuurbeheerders proberen namelijk al jaren de negatieve gevolgen van de stikstofneerslag te verminderen door zagen, knippen, plaggen, maaien en afvoeren van materiaal. Er wordt letterlijk ’tegen de klippen op’ beheerd. Nog meer beheer kan niet zonder (extra) negatieve gevolgen voor het gebied. Daarbovenop komt dat dit kabinet ook nog eens drastisch bezuinigt op natuurbeheer.
Natuur niet serieus genomen
Ook de verbetering van de hydrologie die het kabinet voorspiegelt, valt nauwelijks serieus te nemen. Sterker nog: de afgelopen tientallen jaren is daar nog nooit serieus werk gemaakt. Zelfs niet door kabinetten die natuur en milieu een warmer hart toedroegen. Om de veel te lage waterstanden in De Peel gedurende de zomer te corrigeren, dient de waterstand structureel verhoogd te worden (tegendruk). Hiervoor is waterpeilverhoging noodzakelijk. Allereerst in de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) rondom de Peel, maar ook in de omliggende landbouwgronden anders loopt het water nog weg zoals onder uit een badkuip.
Staatssecretaris Henk Bleker heeft echter aangegeven onvoldoende geld te hebben (of te willen reserveren) om de afspraken rond de EHS na te komen. Laat staan dat hij geld zal vrijmaken om maatregelen daarbuiten te treffen. De provincie Limburg is nota bene al bezig om zelfs de EHS rondom de Peel en andere N2000-gebieden te schrappen! Daar komt nog bij dat zelfs bij een optimale hydrologie er nog steeds met regelmaat gemaaid en gekapt zal moeten worden vanwege de veel te hoge stikstofneerslag. Dat is bij een hogere waterstand nog lastiger dan nu al vaak het geval is. Een betere hydrologie in De Peel is dringend nodig. Maar het is een illusie om te denken dat je dan minder stikstofmaatregelen zou hoeven te nemen.
Politici reageren niet
Werkgroep Behoud De Peel heeft haar visie op de PAS per brief kenbaar gemaakt aan provincies en het ministerie van Landbouw. Tot dusver is daar geen enkele reactie op gekomen. Wim van Opbergen: “Het lijkt alsof de politici deze boodschap liever niet wil horen. Op basis van de PAS liggen er zelfs al plannen klaar om alweer illegale uitbreidingen van veehouderijen te gaan legaliseren. Dit keer alle uitbreidingen die zijn gerealiseerd tot en met 2010!”
- Brief van kabinet aan Tweede Kamer over PAS (PDF)
- Meer info: Werkgroep Behoude de Peel
- Zie ook: Stikstofproblematiek kost EU 70 tot 320 miljard euro
- Test: Bereken uw persoonlijke stikstofvoetafdruk…