DE PEEL – De veestapel in de Peelregio zorgt al decennia voor een enorm mestoverschot. Dat is niet vreemd, want deze regio heeft tevens de allerhoogste veedichtheid van Europa. Bij elkaar opgeteld produceren deze beesten een enorme plas mest: in de Peelregio gaat het om circa 8,5 miljoen ton per jaar.
Veel mest verdween jarenlang in het milieu. Inmiddels is duidelijk dat voor circa 75 procent van de geproduceerde mest géén plaats is in de Brabantse en Limburgse Peelregio. Dat betekent dat ongeveer 6 miljoen ton per jaar! moet worden afgevoerd. Omgerekend is dat een colonne tankwagens van Den Haag naar Sevilla (Spanje) en weer terug. Bumper aan bumper.
Bovenstaande grafiek toont de ontwikkeling van het mestoverschot tussen 1994 en 2013. Het mestoverschot neemt steeds verder toe onder invloed van het (aangescherpte) mestbeleid. Dat is geen ‘papieren’ werkelijkheid. In feite zijn er de voorgaande jaren veel mineralen ongebruikt in de bodem verdwenen met alle gevolgen voor het milieu en de volksgezondheid…
Per gemeente zijn er enorme verschillen in het mestoverschot. Uitschieters zijn Venray, Sint Anthonis, Gemert-Bakel, Deurne en Bernheze. Maar ook andere Peelgemeenten hebben te kampen met een groot overschot:
De plaatsingsruimte is de hoeveelheid mest die officieel volgens de Meststoffenwet op het land mag worden gebracht. In de praktijk verdwijnt 30 à 40% van de mest in ZO-Nederland in het illegale circuit, aldus brancheorganisatie Cumela en LTO Nederland. Dat betekent dat het milieu aanzienlijk zwaarder wordt belast dan uit de rapportages van de overheid blijkt.
Hierboven wordt het mestoverschot per gemeente getoond in 2013 op basis van het stikstofoverschot. Venray voert met een overschot van 82% te lijst aan.
Een andere factor die het milieu belast is, het verlies aan gasvormige stikstofverbindingen, zoals ammoniak (NH3) en lachgas (N2O). Veel van deze vluchtige verbindingen verdwijnen in de buitenlucht en slaan neer op kwetsbare natuurgebieden. Luchtwassers die dit probleem moeten beteugelen staan in de praktijk vaak uit of werken onvoldoende effectief, aldus rapporten van onder meer provincie Brabant, RIVM en Algemene Rekenkamer.
Bovenstaande grafiek toont de capaciteit aan mestfabrieken à 100.000 ton die nodig zou zijn om het mestoverschot ‘op te lossen’. Vergis je niet: dat zijn grote fabrieken! In werkelijkheid lossen deze mestfabrieken helemaal niets op: ze verplaatsen het probleem hooguit en houden een veel te grote veestapel (én veedichtheid) in stand gebaseerd op de import van grote hoeveelheden soja en andere grondstoffen uit andere werelddelen. De mest blijft achter in Nederland en Europa…
Bestuurders en politici die denken dat ze het mestprobleem met mestfabrieken kunnen oplossen, zullen vroeg of laat ontdekken dat dit een fabel is. Bovendien neemt het verzet tegen mestfabrieken hand over hand toe. Daar komt bij dat ook elders in Europa inmiddels sprake is van een stikstofoverschot per hectare, zodat de veelbelovende exportmarkt voor het ‘bruine goud’ uit Nederland eveneens een sprookje zal blijken te zijn.
De kansen om het Nederlandse mestoverschot te exporteren naar andere landen wordt daardoor steeds kleiner. Zo overweegt Rijnland-Westfalen de grens te sluiten voor mest uit Nederland. Het is dan ook een waanidee dat mestfabrieken het mestprobleem gaan oplossen: ze verplaatsen het probleem hooguit. Dit wordt bevestigd door recente cijfers van Eurostat, het statistisch bureau van de EU:
Uit recente cijfers (Eurostat 27-10-2016) blijkt dat alle EU-landen in 2014 een stikstofoverschot per hectare hebben, uitgezonderd Roemenië waar sprake is van een marginale balans (*data 2013). Duitsland, met een gemiddeld overschot 87 kg/ha, is in november 2016 aangeklaagd door de Europese Commissie bij het Europees Hof wegens het structureel overschrijden van de Nitraatrichtlijn die het grondwater moeten beschermen tegen een overmaat aan stikstof. De kans dat Nederland met een stikstofoverschot van 140 kg/ha aanspraak kan blijven maken op derogatie wordt met de dag kleiner.
Tot slot werkt de Meststoffenwet fraude in de hand. LTO Nederland gaf in december 2013 zelf toe dat circa 40 procent van de mest in Oost-Brabant illegaal verdwijnt. De Peelgroepen hebben in een brief aan de Kamer (op basis van een rapport van Wageningen Universiteit) eerder al aangegeven dat er ruim 45 miljoen kg fosfaat in Nederland ‘zoek’ is geraakt uit varkensmest.
Volgens de boeteclausule die in de Meststoffenwet zou over de 45 miljoen kg ‘verdwenen’ fosfaat een boete betaald moeten worden van bijna 500 miljoen euro. Daarbovenop komt een boete à 7 euro voor het verdwijnen van de daaraan gekoppelde hoeveelheid stikstof (1,25 miljard euro) en nog eens 7 euro per kg voor het overtreden van de Mestwet (500 miljoen). Bij elkaar opgeteld levert dat een boete op van ruim 2 miljard euro. Deze boete is nooit geïnd door de daarvoor aangewezen instanties. Tel uit je winst.
Er is maar één échte oplossing: minder beesten!